Herinneringen van het echtpaar Deuss aan het geallieerde bombardement van 17 september 1944
De Engelse vliegers bombardeerden om twaalf uur ook het internaat van de kweekschool vlak tegenover ons huis aan het einde van de Laan van Klarenbeek [nr. 41]. Hier was al een paar jaar een Duits administratiekantoor gevestigd. De vier bommen misten het doel: één viel er in de voortuin van het internaat; de tweede zeilde over ons huis en viel op de schuur achter het huis van onze buurman Enklaar; de derde op enkele huizen in de Karthuizerstraat en de vierde midden in de Karthuizerstraat.
Wij zaten die zondag bij Jacques en Guus op de koffie (Laan van Klarenbeek nr 51) en waren toen het luchtalarm begon te loeien veiligheidshalve onder de huiskamertafel gekropen. Geweldige ontploffingen, alle ruiten eruit en een enorme stofwolk. Albert rende naar zijn huis, zag dat daar ook alle ruiten eruit waren, pakte zijn helm (hij was bij de LBD-blokploeg) en rende om het huis heen naar achteren en zag door de stof een gapend gat in de huizenrij van de Karthuizerstraat. Hij klom over de tuinhekken en hoorde hulp roepen. Hij zag mevrouw Schravesande, een van de bewoners van de kapotte huizen, onder het stof op en keukenstoel zitten met haar benen vast in het puin. Ze had een wond aan haar hoofd. De kapotte waterleiding van de badkamer boven haar hoofd spoot water over haar heen. Ze riep: “mijn kind, mijn kind!” Albert ruimde de brokken puin rondom haar benen weg en zag toen door een gat haar zoontje Johnny zitten. Hij ruimde verder totdat Johnny vrij was en levend te voorschijn kwam.Hij groef verder, ontdekte wat haartjes en maakte nog een kind vrij: een Joods meisje dat bij de familie Schravesande was ondergedoken. Ook haar kreeg Albert er levend uit.In de tuin ernaast liep een wanhopige Otte (van Otte met een kaars in de processies in de Jozefkerk) die riep: “dit was mijn huis!” Aan de andere kant was het huis van Bakker het ergste getroffen. Moeder Bakker en haar twee dochters waren dood. Kapelaan Krijnen van de Jozefparochie was komen toesnellen en besprenkelde de lijken met wijwater. De andere leden van de blokploeg kwamen ook toegesneld en hielpen mee.
Foto: Gelders Archief: 1523 – 148-0312, Nico Kramer, mei 1945. CC-BY-4.0 licentie.
De volgende panden werden volledig verwoest en na de oorlog herbouwd:
nr. 52, fam. Schravesande
nr, 54, fam. Westenborg. Tot 1943 fam. Walvisch
nr. 56, wed. Bakker en haar dochters
Nr. 50, fam. Otte, werd zwaar beschadigd, maar kon nog hersteld worden.
Mevr0uw T. (Til) van Schaik-Abbenhuis, die van 1936-1944 in de Laan van Klarenbeek woonde, op nr. 66 herinnert zich die dag nog goed. Het was heel mooi weer. Ze liep met haar moeder naar de St Jozefkerk. Onderweg ontmoetten ze een oude dame, mevrouw Bakker, die met haar twee dochters van in de veertig woonde op Karthuizerstraat 54.
Deze sprak haar ontsteltenis uit over de aangekondigde executie van een aantal jonge mannen als represaille voor de aanslag op de spoorwegtunnel bij de Schaapsdrift. ‘Nu moeten die jonge knullen dood. Laten ze mij maar doodschieten, ik ben toch oud’. Niet veel later viel er een bom op haar huis, waarbij zij en haar dochters omkwamen in hun schuilplaats in het toilet….
Bij de herdenking van de Slag om Arnhem werd op 8 september 2019 door burgemeester Ahmed Marcouch een krijtgraffiti op de stoep voor de getroffen panden geplaatst ter herinnering aan de slachtoffers in de Karthuizerstraat.
De tekst luidt:
75 jaar geleden mist een Engelse bom zijn doel en treft de nummers 52, 54 en 56. Een gapend gat blijft over. Maria Bakker en dochters Maria en Cornelia komen om.
www.arnhem.nl/airborne
Omroep Gelderland besteedde er aandacht aan:
Graffiti brengt vergeten Arnhems oorlogsleed
Interessant verhaal, ik ben bezig met een kleine engelse publicatie over het bombardement op 17 September 1944, verhalen en fotos zijn van harte welkom.
MvG Ph. Reinders
Hallo, mijn naam is Jan Ytsma, Ik woonde met mijn ouders Auke en Annie Ytsma en broer Piet op de Laan van Klarenbeek 61 en naast ons Mr en Mevr. van Asselt die van Asselt Bakkerij hadden .
wij woonden daar gedurende de Oorlog en de Slag om Arnhem (A Bridge Too Far)
Ik kan me alles nog herinneren daarvan. Vader Ytsma was bij de Blok Wacht.
De Engelse bommen waren voor de Kweek School die de Duisters hadden overgenomen all voor een paar jaar.
Meeste namen in het verhaal ken ik nog. Ik ben nu 92 jaar oud en woon in Canada sins 1957.
Wij waren ge-evacueerd eerst op Sept.23 naar Rozendaal en later gelopen naar Ede waar we waren tot mei 1945
Jan Ytsma
/Users/jan/Desktop/Laan van Klarenbeek 1941.jpg