Gevonden Voorwerpen

U hebt waarschijnlijk meermalen op straat een handschoen gevonden, of een knuffel, of een sleutel(bos): online burennetwerk Nextdoor staat vol met meldingen daarvan. De Werkgroep Historie houdt zich daar niet mee bezig, zoals u begrijpt! Het gaat hier dan ook over voorwerpen uit het verleden: spullen en spulletjes van vorige bewoners, die in huizen en tuinen in onze wijk gevonden zijn. Zo zijn er in mijn (Mariette’s) tuin in de loop der jaren vele scherven van serviesgoed en glas naar boven gekomen, die ik in een potje heb bewaard. Wat is het verhaal daarachter? Bij het theedrinken in de tuin valt een kopje kapot: gooi maar in de border? Of is een raam gebarsten bij een bominslag in de buurt en zijn de kleinere scherven de tuin in geveegd? Bij een verbouwing komen soms oude kranten tevoorschijn, die als isolatie waren gebruikt. Of een oude ansichtkaart die ergens tussen was geraakt.

De aanleiding voor een artikel hierover is dat er bij de Werkgroep Historie een bericht binnenkwam van een (inmiddels oud-) wijkbewoner:

  • Fred Steennis heeft een ware ‘schat’ gevonden in zijn huis aan de Van der Helllaan.
    “Op 30 augustus 1985 heb ik een woning gekocht aan de Van der Helllaan in Arnhem. In die dagen waren woningen nog slecht geïsoleerd en een gevolg daarvan was dat de vloer geïsoleerd moest worden. Om dat voor elkaar te krijgen moest een flinke laag zand onder de vloer worden weggegraven. In datzelfde jaar werd die klus geklaard, met hulp van vrienden en familie. Halverwege dit graafwerk stuitten we op een ‘schat’.  Vele voorwerpen kwamen uit de grond, zoals diverse koperen en zilveren artikelen, zie de zwart-wit foto. Opzienbarend waren een fraaie zilveren broodschaal en een koperen klok, beide in prima staat. Het geheel was verpakt in een krant uit het jaar 1942 en een deel van de voorwerpen zat in een koperen wasketel. De gortdroge grond had alles prima geconserveerd.
    Maar … waarom lag dit daar onder het zand? Bij nazoeken bleek dat in de woning joden hebben gewoond, de familie Wolff-Stibbe. Deze familie is in 1942 gedeporteerd en in 1943 in Sobibor en Auschwitz om het leven gebracht. Na de oorlog is het huis op een veiling verkocht en is de opbrengst van de woning overgegaan in de handen van de enkele familieleden die de oorlog wel hebben overleefd. Onlangs kon,  dankzij internet, eindelijk een lid van de familie Wolff worden opgespoord, met wie inmiddels contact is gezocht; alle voorwerpen zullen aan deze persoon worden overgedragen. Daarmee komt een einde aan de betrokkenheid van mij en mijn familie bij deze nalatenschap. We hebben er 33 jaar op gepast. Het is nu aan anderen om dat te doen.
    Maar, het verhaal is nog niet helemaal af. Niet ver van de plek waar we de voorwerpen onder het zand vonden, lag (bovenop het zand) een agenda, ook uit 1942. Er stonden diverse namen en contactadressen van Duitsers in.  We denken dat het boekje van een collaborateur is geweest, die van de Duitsers had vernomen dat joden waren afgevoerd en die daarop had besloten het huis te gaan doorzoeken. Misschien heeft hij ook daadwerkelijk iets gevonden, maar in ieder geval niet de ‘schat’. En hij heeft zelfs iets verloren … zijn agenda en wie weet een stukje van zijn ziel.

    Fred Steennis, Varsseveld, 2018-11-07
  • Brieven uit de Tweede Wereldoorlog in Prümelaan 32
    In de wijkkrant van september 2014 stond ook een heel intrigerende vondst beschreven; dat verhaal drukken we hier nogmaals af.
    Wij, familie Hogeland, kwamen in juli 2010 aan de Prümelaan 32 wonen.Tijdens onze verbouwing hebben wij een aantal brieven en ansichtkaarten van vorige bewoners onder de vloer gevonden. De brieven waren allemaal uit 1944. Wij hebben de brieven steeds bewaard, maar wisten eigenlijk niet goed wat we ermee moesten. In het afgelopen voorjaar was ik op een maandag in de tuin aan het werk, toen er een groep Canadezen het huis aan het bekijken waren en mij vroegen of ik meer over het huis wist. Dit bleken allemaal nazaten te zijn van een van de bewoners in de oorlog. Zij waren hun familie-geschiedenis in Nederland aan het onderzoeken. Ze vertelden dat hun moeder in ons huis had gewoond tijdens de oorlog. Heel leuk, want ik had dus nog post voor ze! Bij de post bleek zelfs nog een ansichtkaart voor de 7e verjaardag van hun moeder (de schrijfster van het bijgevoegde verhaal) te zitten. We hebben mailadressen uitgewisseld en geëmotioneerd vertrokken ze weer. Zij hebben mij het verhaal van hun moeder over het bombardement in 1944 en het leven in de oorlog gemaild. Een erg boeiend verhaal voor iedereen. Ik heb haar toestemming gevraagd of jullie het op de website mogen publiceren en dat mag.“

Dat verhaal is ook in die wijkkrant te lezen geweest, en staat nu op deze website : ‘’Oorlogsherinneringen van Willemine van Andel’, ‘Memories of War’ en ‘Herinnering van Tineke Keizer’.

  • Een familiestamboom onder het dak van Karthuizerstraat 53
    Peter van Aalst meldt :
    “Karthuizerstraat 53. In 1980, bij het aanleggen van de cv op zolder lag helemaal in de hoek tegen het dakbeschot een kartonnen koker met een metalen schroefdeksel met daarin een stamboom uit de jaren dertig van een familie Schuur. Hij had de kleur van het dakbeschot met veel stof en spinnenwebben.
    Op een dag, jaren later, stonden er mensen voor ons huis. Die hadden duidelijk belangstelling. Ik was in de tuin en raakte aan de praat. Toen vertelden ze dat ze daar gewoond hadden. Ze zijn toen mee naar binnen gegaan en hebben het huis bekeken. Ook de rol met stamboom kwam toen ter sprake. Die bleek van hun familie te zijn en ze hebben hem toen meegenomen.”

De heer J. Schuur was ambtenaar bij de directe belastingen. Hij kwam na de oorlog in de Karthuizerstraat wonen (eerste vermelding in 1947. Van 1942 tot 47 waren er geen adresboeken). Volgens het laatste adresboek, 1972, woonde hij er toen nog steeds.

  • Oorlogsherinneringen op Huijghenslaan 42
    In de wijkkrant van juni 2012 beschreef Kees van Koppenhagen een vondst die de familie Oosthoek jaren geleden deed.
    “De familie Oosthoek kwam in 1984 in het pand Huijghenslaan 42 te wonen. Het huis was daarvoor als praktijkruimte in gebruik bij KNO-arts Witteveen. De bovenverdieping werd als woning verhuurd. De arts woonde zelf overigens aan de overzijde van de laan.
    Bij de aanleg van centrale verwarming door de nieuwe bewoners werd er in juni dat jaar een kruipluik gemaakt om de leidingen onder de vloer aan te leggen. Het luik werd gezaagd in de bodem van een vaste kast in de voorkamer. De jonge kinderen van het gezin Oosthoek ontdekten dat luik, zagen in de diepte mooi droog wit zand liggen en kropen onder de vloer. Geen leukere plek om je te verstoppen of te spelen als kind, als je tenminste geen claustrofobie hebt…..En daar in het donker vonden ze allerlei dingen, die hier al ruim 42 jaar aan de bodem waren toevertrouwd.
    Naast een bezem, zakjes suiker en cacao (de inhoud grotendeels door de muizen opgegeten), ook een verroest blikje met gestampte muisjes! Zelfs een mapje met een zwart/wit foto, een gekleurde boekenlegger met art nouveau decoraties, een visitekaartje, een envelop en een menukaart.
    De menukaart dateert van 12 september 1942. De tekst is in het Frans en op de achterzijde hebben de gasten hun handtekening gezet. Het diner werd gegeven door de familie Van Dokkum, die toen het pand bewoonde.
    Er werden zo te zien in de bezettingstijd toch nog lekkere dingen geserveerd. Ik denk niet dat men in die tijd het fenomeen ‘Lekker Oversteken/ Running Dinner’ kende zoals dat heden ten dage in diverse straten in onze wijk wordt georganiseerd, maar de buren van nummer 40 zaten in ieder geval aan tafel. Dat was de familie Léon. … De door de tijd aangetaste zwart/wit foto laat naar alle waarschijnlijkheid de vrouw des huizes, mevrouw van Dokkum, in haar achtertuin zien.”
Menukaart Huijghenslaan 42
  • Een pijpenkop in de tuin van Julianalaan 32
    “Bij graafwerk voor een nieuwe schutting tussen Julianalaan 30 en 32 werd deze kop van een kleipijp gevonden. Zulke pijpen van gebakken klei met heel lange dunne stelen zijn heel veel gerookt, maar ze waren erg kwetsbaar. Van gebroken pijpen kun je vaak stukjes in de grond aantreffen. In dit geval bleek de pijpenkop nog mooi gaaf te zijn en was het leuk om te kijken of er iets te ontdekken viel over de plaats van vervaardiging en hoe oud deze pijp ongeveer was. Gelukkig zit de ‘hiel’ nog aan de kop. Dit is het voetje waardoor de pijp makkelijker kan blijven staan. Onder de hiel staat een merk van de maker: de letters WP waarboven een kroon.
    Dit merk is vanaf ongeveer 1726 gevoerd door pijpenmaker Willem Peck en zijn opvolgers. Merken konden namelijk overgaan op erfgenamen of worden verkocht. De gekroonde WP is zelfs tot 1940 in gebruik geweest.
    Aan de zijkant van de hiel staat een wapen, het wapen van Gouda. Gouda was een belangrijk productiecentrum voor pijpen. Omstreeks 1750 werkten er ongeveer 250 pijpenmakers. De Goudse pijpen hadden een goede reputatie en aanvankelijk mochten alleen de beste pijpen het wapen van de stad dragen. Vanaf 1740 mochten echter ook minder goede pijpen uit Gouda van het wapen worden voorzien, maar dan in combinatie met een S erboven. De S stond voor ‘slegt’. Al met al lijkt de hier gevonden kop dus afkomstig van een door Willem Peck of één van zijn opvolgers in Gouda gemaakte pijp van matige kwaliteit uit de periode 1740-1840. Dichter bij deze feiten zijn we tot nu toe niet gekomen. Het merkje dat aan de andere kant van de hiel staat is sterk afgesleten en tot nu toe niet te lezen.
    Ook blijft de grote vraag natuurlijk: hoe komt deze pijpenkop in een tuin in Angerenstein? Zou de pijp gebruikt zijn door bewoners of bezoekers van Huis Angerenstein? Of is de pijp heel ergens anders gerookt, gebroken, weggegooid en meegekomen in grond van elders?”

Pijpenkop met merkje

Hanneke van Zuthem,
(met dank aan Nathan de Keijzer en Joost van Aalst van de Archeohotspot in Rozet, voor de achtergrond informatie)

  • Post voor Boerhavelaan 42
    Evert den Outer  schrijft:
    “Tijdens onze verbouwing bij aankoop (2001) vind ik briefkaarten aan de familie Braaksma – in t Veld met als adres Boerhavelaan 42 Arnhem. Later kom ik tot de ontdekking dat dit dus mijn huis is, welke straatnaam in de oorlog is omgedoopt van Julianalaan naar de Boerhavelaan. “Bijzonder is dat op de kaart in de tweede foto, met poststempel 1943, toch de naam Julianalaan wordt gebezigd!
Braaksma 1
Braaksma 3

Hilbrand Braaksma werd op 27 februari 1908 geboren te Hilversum. In 1926 haalt hij in Breda zijn akte voor onderwijzer. In 1931 de hoofdakte en een jaar later ook de akte L.O. Frans .

De Nederlands Hervormde Hilbrand is actief in de Christelijke Jongemannenvereniging, waarvan hij in 1934 voorzitter wordt. Ook zet hij zich in voor de Centrale voor Werkeloozenzorg.

In 1936 trouwt hij met de in het Brabantse Fijnaart en Heijningen geboren Lijntje in ’t Veld. In 1939 krijgt Hilbrand een aanstelling als leraar aan de Christelijke ULO te Arnhem. Het echtpaar verhuist naar de Julianalaan 42. Hilbrand geeft naast zijn werk op school privé ook nog Franse les, wat blijkt uit een advertentie in de Arnhemsche Courant van 7-9-1942

1942-09-07_AC_Braaksma

Een maand na de geboorte van dochter Anne Hélène, plaatst mevr. Braaksma op 31-1-1944 een advertentie voor een hulp in de huishouding en op 19 april nog eens.
Na de oorlog is het echtpaar Braaksma verhuisd. In het adresboek van Arnhem van 1947 komen ze niet meer voor.

  • Folder Grand Hotel Mussmann te Hannover
    Cees Steeg liet weten dat hij in de kruipruimte van zijn huis aan de Karthuizerstraat een oude folder van een hotel, Grand Hotel Mussmann in Hannover, heeft gevonden. Aan de auto te zien is die uit de jaren dertig of begin veertig.

Brochure van Hotel Mussmann

Op 30 mei 1936 vestigt zich op het adres Karthuizerstraat 70 J. Jaarsma, directeur van een houthandel. Hij was afkomstig uit Purmerend.  Hij woont hier in ieder geval tot na de oorlog. Niet gevonden is van welke houthandel hij directeur was.

Hotel Mussmann is op 9-10-1943 bij een bombardement verloren gegaan. Na de oorlog is een nieuw hotel gebouwd, dat nog steeds bestaat.

Conclusie: De folder is waarschijnlijk van de familie Jaarsma, die tussen 1936 en 1943 in Mussmann geluncht heeft.

Leave a Reply

  

  

  

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.